‘I he ‘etau tu’uta mai ki he faka’osinga ‘o e mahina ni, ‘oku kei hokohoko atu pe ‘etau fekuki mo e nunu’a ‘o e ngaahi faitu’utu’uni ‘a e Pule’anga National – ko e toe faingata’a’ia ange ‘etau mo’ui faka’aho ‘i he fonua ni.
‘I hotau Vahenga ‘Okalani ni, ‘oku ou matu’aki hoha’a ‘i he ‘ikai kei malava ‘e he kakai, ke ma’u kakato ‘enau ngaahi faito’o pe fo’i’akau, ‘i hono toe fakafoki mai ‘o e totongi $5, ‘i he ‘aho 1 ‘o Siulai. Kuo fakaha tonu mai foki ‘e ha ni’ihi, ‘a e pau kenau fakatau pe ‘a e konga ‘o e ngaahi faito’o ‘oku tu’utu’uni ange ‘e he toketa, koe’uhi ko e ‘ikai ha pa’anga fe’unga ke totongi kotoa ‘aki.
‘I he lolotonga ni, ‘oku ‘osi mahino ‘e toe fakautuutu ange ‘a e ta’ema’u ngaue mo e hikihiki ‘a e totongi ‘o e nofo, ka ‘oku ‘ikai ha palani ia ‘a e Pule’anga National ke fakama’ama’a ange e ngaahi kavenga ‘o e mo’ui faka’aho ‘a e ngaahi famili. Kuo nau tu’usi e ngaahi lakanga ‘e lauiafe mei he ngaahi va’a ngaue mahu’inga ‘a e fonua, hange ko e va’a ‘oku ne fakafepaki’i hono ngaohi kovia e longa’ifanau; va’a ‘oku ne malu’i e fonua mei he ngaahi me’amo’ui fakatu’utamaki ki he ‘atakai; va’a ki he mo’ui pea mo e va’a ‘oku ne tokangaekina ‘a hono fakaakeake mo malu’i e ngaahi me’amo’ui tu’ufonua ‘o e fonua ni.
Ko kinautolu ko ia kuo mole ‘enau ngaahi ngaue, ‘oku kau ai ‘a e ni’ihi ‘oku ‘i ai honau ngaahi famili mo e longa’ifanau ke fafanga pea pehee ki he kakai poto’i ngaue makehe, kuo ‘ikai ha toe founga kiate kinautolu ka ko e mavahe ki tu’apule’anga ke kumi ha faingamalie ai.
‘Oku matu’aki pukupuku e fakakaukau ko ia ke tu’usi e ngaahi lakanga ‘e lauiafe kae fakamoleki e pa’anga ia ‘e lauipiliona ki hono holoki e tukuhau ‘a e kau pisinisi ‘api nofo totongi; fakapa’anga hono fakaake mai e ngaahi ‘apiako fakataautaha; mo langa e fakalahi ‘o e ngaahi pilisone.’E toe faka’ofa ange e tu’unga ‘e ‘i ai e ngaahi komiuniti.
‘E toe faingata’a’ia ange foki ‘a e kakai ‘oku ngaue. Ko e hiki fakamuimuitaha ne fakahoko ki he vahenga ma’ulalo taha, ko e vaeua pe ia ‘o e lahi e hiki vahenga ne nau mu’aki tu’uaki mai. Pea ‘oku ‘ikai fakahoko ha fakalahi vahenga ia ki he lauingeau ‘o kinautolu ‘oku uesia fakasino pe faka’atamai (disabled). ‘I he’ene pehe, ko honau ni’ihi ‘oku ‘i he $2 pe ki he houa ‘enau vahe.
Lolotonga e kei pule’anga ‘a e Fa’ahi Leipa, na’a mau feinga ke tatau pe ‘a e tu’utu’uni fekau’aki mo e vahenga ma’ulalo taha, ki he tokotaha kotoa, ‘o kau ai ‘a kinautolu faingata’a’ia fakasino. Ke fakapapau’i ‘oku ma’u ‘enau ngaue, nau ngaue lelei, pea nau ma’u e vahe ‘oku tuha mo taau mo ‘enau ngaue ‘oku lava. ’Oku toe feinga mai foki e Pule’anga National ia ke to’o mo e vahe malolo puke (sick leave) ‘a e kau ngaue fakataimi, neongo ne palomesi ‘e Christopher Luxon lolotonga ‘ene kemipeini fili Falealea, ‘e ‘ikai te ne fai pehee.
Ko e ngafa ‘o e pule’anga, ke poupou’i ‘a e ngaahi me’a ‘oku fiema’u pea ‘i ai e totonu ki ai ‘a e kakai. ‘Oku kau heni ‘enau mo’ui lelei; ‘enau ngaahi fo’i’akau; honau nofo’anga; me’atokoni fakatupu mo’ui lelei ma’ae fanau ako; ‘enau ngaue pea ke fakafaingofua’i ‘enau fefononga’aki.
Ka ‘i he’ene ngaahi faitu’utu’uni kuo fai, kuo fili ‘e he National ia ke toe fakalahi e faingata’a’ia ‘a e kakai ‘o kau ai ‘a e kakai ‘o ‘Okalani ni.