Ko e fo’i liliu ko ia ki he lao, ne fakahu fakavave’i ‘e he pule’anga ‘o fakapaasi ‘i Falealea kimu’a pea toki tukuange mai e Patiseti ki he ta’u 2025-2026, te ne uesia e fakalelei vahenga ki he lauiafe ‘o e kakai fefine ‘o e fonua ni.
‘Oku kau eni he fo’i nga’unu pango kuo fai ‘e he pule’angaa ‘i he‘ene feinga ke fakatonuhia’i mo fakapalanisi ‘a e Patiseti 2025/2026 ‘a ia ne tukuange mai ‘i he uike kuo’osi.
‘Oku ha mahino mai heni e me’a ‘oku mahu’inga ange ki he Pule’anga National: ke foaki ki he ngaahi pisinisi lalahi hange ko e ngaahi kautaha fakatau tapaka, kae totongi mei he kato ‘o e kakai fefine.
Kae hili ange ko ia, kuo laui to’utangata ‘a e feinga mo hono fuhu’i ‘e he kakai fefine ‘enau totonu ke ma’u ‘a e vahenga tatau mo e kakai tangata ‘i ha’anau fai ‘a e ngaue tatau.
Kuo ‘osi fakamo’oni’i foki ‘i he fonua ni, ‘oku lahi ange e vahe ‘a e kakai tangata ‘i he kakai fefine. ‘Oku fakafuofua ko e $1kotoa pe ‘oku totongi ki ha tangata, ko e seniti pe ‘e 92 ‘oku totongi ki ha fefine, ki he fo’i ngaue tatau tofu pe. ‘Oku toe hulu atu ‘a e faikehekehee ‘i he ngaahi sekitoa ngaue ‘oku tokolahi taha ai ‘a e kakai fefine, pea ‘ikai fa’a fakamahu’inga’i ai e ngaahi ngaue ‘i he tafa’aki ko ia.
Ka na’e lele ‘i matangi mai e ngaahi ngaue ki hono fakalelei’i e vahenga ‘o e kau ngaue ‘i he ngaahi mala’e mahu’inga ‘o ‘etau nofo. ‘A e kau neesi ‘oku nau tokanga’i ‘etau mo’ui lelei, ‘a e kau faiako ‘oku nau teu’i e kaha’u lelei ‘o ‘etau fanau pea mo e kau maa’uli ‘oku nau fakapapau’i ‘oku mo’ui lelei ‘a e longa’ifanau ‘oku fanau’i mai ki he sosaieti. ‘Oku toe kau foki ‘i he kau ngaue mahu’inga ‘i he’etau nofo, ‘a e kau tauhi mahaki ‘oku nau tokoni ofi kiate kinautolu ‘oku takoto ‘i he mohenga ‘o e mamahi pe faingata’a’ia fakasino.
Ka kuo motuhi ‘e he pule’anga e ngaahi ngaue lelei ne fai mai ‘e he ngaahi pule’anga kimu’a. Kuo hanga kehe ia mei he ngaahi feinga ke potupotu tatau e vahenga ‘o tangata mo fefine.
‘I ‘Okalani ni, ‘oku ou tu’u fakataha mo e ngaahi ‘iunioni, kau ngaue, ngaahi fa’e, pea mo kinautolu kotoa ‘oku hoha’a ‘i he me’a ni, ke fakaa’u tonu atu homau le’o ki he Palemia – ‘oku ‘i ai e totonu ‘a fafine ke ma’u e vahenga tatau mo e kakai tangata. ‘Oku tuha mo taau ke toe lelei ange ‘a e me’a ‘oku ma’u ‘e he kakai fefine, kau faiako, kau neesi, mo e kau tauhi mahaki pe toulekeleka kotoa ‘i he fonua ni.
‘Oku ou ‘ilo’i ko e tokolahi ‘o kimoutolu, ‘i ‘Okalani ni, ‘oku mou kau fakataha mo au ‘i he ta’efiemalie lahi ki he fili ‘e he Pule’anga National ke to’o mei he kato ‘o e kakai fefine.
‘Oku fakaenatula pe ke te fai ha fo’i ngaue pea te ‘amanaki ki he vahe tatau mo ha to e taha pe te ne fai e fo’i ngaue tatau. Ko hono totonuu ia pea kuo taimi ke fakatokanga’i eni ‘e he pule’anga lolotonga. Kuo taimi ke tala mahino mai ‘e Christopher Luxon mo ‘ene kau Fakafofonga Falealea ‘a e ‘uhinga ‘oku nau pehe ai ‘oku totonu ke si’i ange e vahe ‘a e kakai fefine, ‘i he kakai tangata. ‘Oku polepole ‘a e Fa’ahi Labour ke tu’u ma’ae vahe tatau. Ko ‘emau feinga ni ke fakapapau’i ‘e tupu hake ‘etau fanau fefine ‘i he ‘atakai ‘oku ‘ikai kei fuhu’i ai ‘enau totonu ka ‘oku nau ‘inasi ‘i he ngaahi faingamalie mo e melie ‘o e tu’unga vahenga ‘oku potupotu tatau mo taau.